Asrın reklam atağını başlatan THY, “Globally Yours” sloganının hakkını vermeye çalışıyor. Bir bakıyorsunuz Avrupa, bir bakıyorsunuz Tayland… Her taşın altından THY çıkabilir. Yolcu sayısı ve filosu da sürekli büyüyor. Çeşitli anlaşmalarla işin sadece “taşımacılık” boyutuna değil, aynı zamanda endüstriyel boyutuna da sıçramış durumda.
Küresel bir firma olmak için misyonunu iyi konumlandırmış olan THY, vizyonunu da gelişirerek değiştirme yoluna ilerliyor.
Ancak THY’nin kilolu kabin memurları için aldığı yeni karar biraz can sıktı. Naçizane fikrimce, böyle bir uygulama ve bu tarz bir zorlama, küresel bir firma olma yoluna baş koymuş olan THY’ye pek yakışmadı, çünkü bu tarz bir yaklaşım, bir tür ayrımcılık olmakla beraber, dünyadaki pek çok modern ülkede uygulanması mümkün olmayan bir eylem.
Sözgelimi şekil olarak liberal olmasına rağmen sosyal hakları liberalizasyon içinde korumayı deneyen –başarılı ya da başarısız, tartışılır- ABD’de birisini kilolu olduğu için işten çıkarmak işverenin başına ciddi bela açar. Zencilerin otobüste arka koltuklara oturduğu günlerden, bugüne sert bir geçiş yaşan ABD’de “Diskriminasyon”, yani Türkçesiyle “ayrımcılık” davası açıldı mı bir kere… Yandınız.
ABD’de birisini renginden dolayı –işten çıkarmayı bırakın-, iş görüşmesinde reddedin hadi. Ya da kilosundan, güzelliğinden, çirkinliğinden, siyasi görüşünden…
Tabi şimdi diyeceksiniz: “Ne yani, her başvuranı alıyorlar mı?”
Elbette hayır. Ya da değerlendiren kişinin kişisel görüşleri mutlaka sonuç üzerinde etkili oluyor. Ya da işe göre zayıf, güzel, çirkin, demokrat, cumhuriyetçi, siyah, Çinli, kadın, erkek vs. birini almamayı tercih edebilirsiniz. Ancak şöyle bir şart var:
İlgili pozisyonla ilgili bir iş analizi yapılmalıdır. Bu iş analizi sonucunda bu iş için temin edilecek personelin özellikleri ortaya çıkarılmalıdır. Mesela birini şişman diye işe almayacaksanız ya da şişmanladı diye işten çıkaracaksanız, şöyle bir gerekçeniz olmalı: “Biz New Jersey caddeleri altına boru döşüyoruz, borularımızın çapı 1 m ve biz 90-60-90 birilerini çalıştırmak zorundayız.” Aksi takdirde bir şekilde belli ederseniz ya da es kaza iş analizi sonucunda böyle bir yargıya ulaşılmamış bir pozisyon için “biz zayıf birilerini arıyoruz” derseniz, kapınıza gelecek tazminat tebligatını bekleyin.
Kısacası, kabin memurları için bir boy-kilo endeksi belirliyorsanız bunun haklı gerekçeleri olmalı. Bu uçuş emniyeti olabilir. Ya da uçağınızın kabin yüksekliği sınırlayıcı olabilir. Ancak THY’nin aldığı karar arkasında böyle bir gerekçe görünmüyor. Uluslararası mevzuatlarda da böyle bir tanım yok. Zira insan haklarının gözetildiği ve ayrımcılığın kesin olarak reddedildiği ülkelerde sadece kendi isteğinize göre bir boy-kilo endeksi belirleyemezsiniz.
Ayrıca başarılı ve bugün kabul gören en modern insan kaynakları ilkeleri, personeller hakkında böyle bir yaptırım gerçekleştirmeden önce performans görüşmeleri yapmayı, koçlukta bulunmayı, belki sağlıklı kilo vermeleri için yönlendirme, yine başaramazsa o kişi, alternatif pozisyonlarda değerlendirmeyi ön görüyor.
Bir kabin memurunun kilo vermeye zorlanması da anoreksiya (sürekli kendini şişman bulma tanısıyla karakterize edilen bir tür psikolojik rahatsızlık) veya blumia gibi yeme bozukluklarına sebep olabilir ki bu da imkansız değil. Kriz ortamında insanların mesleklerini kaybetmemek için çok büyük fedakarlıklara katlandığına şahit oluyoruz.
İyi haftalar.
